Ἱερός Ναός Ἁγίου Κωνσταντίνου καί Ἑλένης Ν.Μάκρης

Στην αρχή του 20ου αιώνα, όταν εξελέγη Δήμαρχος Μαραθώνα ο αείμνηστος και φιλοπρόοδος, Αναστάσιος Δημ. Χρυσίνας, κύριο μέλημά του ήταν να εκτελέσει με δικές του δαπάνες το τάμα και όραμά του, να γίνει ο κτήτορας αυτού του ιερού προσκυνήματος, αφιερωμένο στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη, ένεκα ότι ανήμερα της 21ης Μαΐου γεννήθηκε ο πρωτότοκος γιος του, ο οποίος πήρε και το όνομα Κωνσταντίνος. Όταν ενηλικιώθηκε, ο Κωνσταντίνος εξελέγη και ο ίδιος Πρόεδρος της τότε Κοινότητας Μαραθώνα, την οποία υπηρέτησε επιτυχώς κατά τη διάρκεια της Προπολεμικής και Μεταπολεμικής Περιόδου.

 

Η ανέγερση

 

Ο χώρος που επελέγη να χτιστεί ο Ιερός τούτος Ναός ήταν σε πευκόφυτη εκτεταμένη περιοχή της Μπρεξίζας, που επεκτεινόταν νοτίως από τον Βάλτο και αποτελούσε εδαφική περιοχή του Δήμου Μαραθώνα. Τα όριά του στα νότια συναντούσαν αυτά του Δήμου Κρωπίας (Κορωπί) μαζί με τη μικρή Κοινότητα Σπάτων, αφού τότε δεν υπήρχε ούτε η Ραφήνα σαν χωριό, αλλά ούτε και η Μάκρη.

 

Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το έτος 1904, έγιναν τα θυρανοίξια και καθιερώθηκε το ετήσιο θρησκευτικό πανηγύρι των Μαραθωνιτών αλλά και των Σαρακατσαναίων που ήταν αρκετοί, τόσο στη Ραπεντώσα-Ξυλοκέριζα (σημερινή Ανατολή) όσο και στο Γεροτσακούλι (σημερινή Αγ. Μαρίνα). Σε αυτό το ξωκλήσι της περιοχής γινόντουσαν περιστασιακά οικογενειακές λειτουργίες και βαφτίσια από τους εφημέριους του Μαραθώνα.

 

Αποκορύφωμα αυτών των μυστηρίων ήταν ο εορτασμός των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης, όπου πραγματοποιούνταν το δεύτερο μεγαλύτερο πανηγύρι της περιοχής, ύστερα από αυτό του Αγ. Γεωργίου στον Βρανά. Πολλοί Μαραθωνίτες κι άλλοι προσκυνητές έταζαν στον θαυματουργό Αγ. Γεώργιο να βαφτίσουν τα νεογέννητα παιδιά τους.

 

Εδώ θα πρέπει να αναφερθώ σε μια προσωπική μου ανάμνηση. Κατά τον εορτασμό του Αγίου με την αποκατάσταση και την ανασυγκρότηση της πατρίδας μας, είχαν βαφτιστεί στην ίδια κολυμπήθρα, με τα ίδια αγιάσματα, πάνω από 20 μωρά από τους μακαριστούς ιερείς του Μαραθώνα, Παπαθόδωρο Μαυρόπουλο και Παπαγιώργη Δημητρακόπουλο. Για πολλά μωρά που δεν πρόλαβαν, η συνέχεια ήταν ο Άγιος Κωνσταντίνος.

 

Η ίδρυση της Μάκρης

 

Λόγω της καταγραφής αναμνήσεων, θρησκευτικών τελετών και λαογραφικών εθίμων, αισθάνομαι σα να έχω βιώσει διά ζώσης τους πρώτους πανηγυρισμούς του Αγ. Κωνσταντίνου με την έλευση των προσφύγων Μακρινών και Λυβισιανών, από τις χαμένες πατρίδες, οι οποίοι ίδρυσαν την Κοινότητα Νέας Μάκρης.

 

Η Μάκρη και το Λυβίσι ήταν χωριά της Μικράς Ασίας που βρίσκονται απέναντι από τη Ρόδο στον κόλπο της Λυκίας και ήταν μέσα στα θύματα της Μικρασιατικής Καταστροφής πριν από 100 περίπου χρόνια. Έτσι, οι πρόσφυγες διασκορπίστηκαν ανά την Ελλάδα σε νησιά, ηπειρωτική ενδοχώρα, Θεσσαλονίκη, Μακεδονία, Αθήνα και Πειραιά, αλλά και σε Αμερική, Αυστραλία, και Ευρώπη. Τις επιμέρους καταστροφές και την ιστορία αυτών των χωριών δε θα τις «αγγίξω», διότι τις έχει αγκαλιάσει στα βιβλία του με κάθε λεπτομέρεια ο αγαπημένος μου φίλος και παλαιός συμμαθητής από το Γυμνάσιο Μαραθώνα, παιδίατρος και λογοτέχνης, Μιχάλης Δελησάββας.

 

Η αντιδικία

 

Όταν, λοιπόν, συγκροτήθηκε ο οικισμός των προσφύγων και στη συνέχεια αναγνωρίστηκε ως Κοινότητα η Νέα Μάκρη Αττικής, το ξωκλήσι των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης αναγνωρίστηκε από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Όμως, αναπτύχθηκε αντιδικία μεταξύ των κατοίκων Μαραθώνα και Νέας Μάκρης, γιατί οι Μαραθωνίτες είχαν χάσει το μεγαλύτερο μέρος της κτηματικής περιοχής της Ξυλοκέριζας.

 

Το 1934 ιδρύθηκε και η Μητρόπολη Αττικής και Μεγαρίδος με έδρα την Κηφισιά, που στη δύναμή της περιλάμβανε όλη την ύπαιθρο της Αττικής, δηλαδή Μεσόγεια, βορειοανατολική περιοχή Μεγαρίδος και Σαλαμίνας. Δεσπότης ενθρονίστηκε ο μακαριστός ιστορικός Ιάκωβος Βοβονάτσος, ο οποίος και έλαβε γνώση αυτής της άδικης συμπεριφοράς των Μαραθωνιτών. Όταν συναντήθηκε με τους εκπροσώπους των δύο περιοχών, τον δωρητή της Κοινότητας της Νέας Μάκρης, αείμνηστο, Βασίλειο Κόλλια, και τον Κοινοτάρχη Μαραθώνος, Κωνσταντίνο Χρυσίνα, επήλθε αποκατάσταση των σχέσεων.

  

Η σημερινή κατάσταση

 

Ύστερα από αυτή τη διαμάχη, επήλθε ηρεμία και ο Ναός αυτός αποτέλεσε την Ενορία της Νεοσύστατης Κοινότητας. Παρότι από τη ίδρυσή του ήταν ξωκλήσι, είχε προβλεφθεί από τον κτήτορά του τυχούσα επέκταση, μια και η έκταση του οικοπέδου ήταν πλέον των 1000 μέτρων. Αρχικά, ο μικρός ναός ήταν χτισμένος στον τύπο του μονόχωρου καμαροσκεπαστού με κεραμίδια, λιτός, με λίγες αγιογραφίες, ο οποίος από την αναγνώρισή του ως Ενοριακός Ναός των κατοίκων Νέας Μάκρης, και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 ήταν ο Ναός για τα θρησκευτικά καθήκοντα του χωριού.

 

Μετά τον πόλεμο, τη δεκαετία του 1950, η Νέα Μάκρη βρίσκεται σε ρυθμούς ανάπτυξης. Η ίδρυση και λειτουργία του εργοστασίου Πορσελάνης του Χρήστου Τριανταφυλλόπουλου, φέρνει ολοένα και περισσότερους νέους κατοίκους στο χωριουδάκι της Νέας Μάκρης. Κατά την απογραφή του 1951, οι κάτοικοι αριθμούνται σε 829, ενώ στην απογραφή του 1961 αναφέρονται στα επίσημα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας 1421 κάτοικοι.

 

Την ίδια εποχή, Πρόεδρος της Κοινότητας Νέας Μάκρης ανακηρύσσεται από τα μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου που προέκυψε από τις εκλογές του 1959, ο αείμνηστος Συμεών Παπαδόπουλος. Ήταν μια διαδικασία εκλογής, ακριβώς ίδια με αυτή της εκλογής του σημερινού Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου. Νέος, με φλόγα δημιουργίας, ανασκουμπώνεται να προλάβει τους ρυθμούς ανάπτυξης, αφού μέρα με τη μέρα οι ανάγκες αυξάνονταν. Το κύριο μέλημά του ήταν η επέκταση του Σχεδίου Πόλεως βόρεια και νότια του υπάρχοντος προσφυγικού οικισμού. Στο βόρειο μέρος, όμως, παρουσιάστηκε δυσκολία, αφού στον χώρο πίσω από το μικρό τότε εκκλησάκι είχε δημιουργηθεί το πρώτο κοιμητήριο για τους κατοίκους της Νέας Μάκρης. Η δυσκολία αυτή ήταν καθοριστική.

 

Έτσι, λοιπόν, προέκυψε η μεταφορά του Κοιμητηρίου στη σημερινή θέση, όπου την εποχή εκείνη ήταν ερημική κι απόμακρη. Μετά τη μεταφορά, δόθηκε η ευκαιρία να χτιστεί ο μεγαλοπρεπής αυτός Ιερός Ναός, ο οποίος, από τότε και για περισσότερο από μισό αιώνα, αποτελεί τόπο λατρείας των κατοίκων της αναπτυσσόμενης Κοινότητας.

 

Θα πρέπει να αναφερθώ και στην προσφορά των κατοίκων για να αποκτήσει η εκκλησία τη σημερινή της μορφή. Όσο βρισκόταν ο Ναός στο στάδιο της κατασκευής, η εκκλησία λειτουργούσε στον μονώροφο χώρο όπου σήμερα βρίσκεται το εντευκτήριο. Εδώ θέλω να υπογραμμίσω την αμέριστη βοήθεια, προσωπική και οικονομική, του αείμνηστου Σάββα Τζιλάβη, ο οποίος από την ώρα που κατετέθη ο θεμέλιος λίθος του νέου ναού, ήταν παρών σε όλες τις προσπάθειες που ξεκίνησε ο τότε φιλοπρόοδος, αείμνηστος Κοινοτάρχης, Συμεών Παπαδόπουλος.

 

Ακόμη, πρέπει να γίνει αναφορά και στον μακαριστό εφημέριο του Ναού, Πατέρα Στυλιανό, και στον, σήμερα συνταξιούχο, Παπανικόλα Σπανό, καθώς και σε όλους τους ευσεβείς Χριστιανούς, επώνυμους και ανώνυμους, ντόπιους και ετεροδημότες, που συνέβαλαν στην κατασκευή αυτού του περικαλλή Ιερού Ναού, που αποτελεί κόσμημα της χριστιανοσύνης του τόπου της Νέας Μάκρης.