Μαρτυρίες περὶ τοῦ Ἁγίου Φωτὸς

 agiofwsὉ Ἄραβας Μουσουλμάνος Αl-Djahis (+869) στὸ ἔργο τοῦ «The book of animals» κάνει ἰδιαίτερη ἀναφορὰ στὸ Ἅγιο Φῶς. Krachkovsky I. «Holy Fire»(Ἅγιο Φῶς), σύμφωνα μὲ τὴν ἀφήγηση τοῦ al-Biruni καὶ ἄλλων Μουσουλμάνων συγγραφέων τοῦ 10ου - 13ου αι. τῆς Χριστιανικῆς Ἀνατολῆς, Τόμος.3.Ἔκδοση 3η, 1915, σέλ..231. (στὰ Ρώσσικα)

Λατῖνος μοναχός Barnard, (865) ἔγραψε: «Εἶναι περιττὸ νὰ γράψω πολλὰ γιὰ τὸν τάφο αὐτό, ἐπειδὴ ὁ Bede λέει ἀρκετὰ γι' αὐτὸν στὴν δική του Ἱστορία (τῆς Ἀγγλικῆς Ἐκκλησίας). Ὅμως ἀξίζει νὰ ἀναφερθεῖ πὼς αὐτὸ ποὺ συμβαίνει τὸ Μεγάλο Σάββατο, τὴν Παραμονὴ τοῦ Πάσχα.  Τὸ πρωὶ ἀρχίζει ἡ λειτουργία μέσα στὴν ἐκκλησία αὐτή.  Μετά, ὅταν τελειώσει, μπαίνουν ψάλλοντας τὸ «Κύριε Ἐλέησον» μέχρι νὰ ἔρθει ἄγγελος καὶ νὰ ἀνάψει μὲ φῶς τὰ κανδήλια ποὺ κρέμονται πάνω ἀπὸ τὸν τάφο.   Ὁ Πατριάρχης μεταδίδει αὐτὸ τὸ Φῶς στοὺς ἐπισκόπους καὶ τὸν ὑπόλοιπο λαό, καὶ ὁ καθένας ἔχει φῶς, ἐκεῖ ποὺ στέκεται.»  Mabilon. Acta Sancta. Τόμος. III. P. II. Σέλ. 473.  (Σχέτ.: Ἐπίσκοπος Αὐξέντιος Φωτικής. Τὸ Πασχάλιον Πῦρ στὴν Ἱερουσαλήμ: Μιὰ Μελέτη τῆς Τελετῆς τοῦ Ἁγίου Φωτὸς στὸν Ναὸ τοῦ Παναγίου Τάφου.)

Κῶδιξ Ἱεροσολύμων Πατριαρχείου Τιμίου Σταυροῦ Νό.43 [HS 43]. (4ος αι.)

Ὁ γνωστὸς Ἄραβας νομομαθής, Ahmed ibn al-Kassa (ἀπεβίωσε τὸ 936 μ.Χ.) στο ἔργο τοῦ  "Signs of Quibla" (Σημεῖα τοῦ Κίμπλα) ἔγραψε: «Οἱ ἄνθρωποι πηγαίνουν ἔξω, σὲ ἕνα τόπο μὲ τάφο ἀπὸ πέτρα τὸ Μεγάλο Σάββατο, ποὺ τριγύρω του εἶναι στοές. Παραμένοντας ἐκεῖ, παρακολουθοῦν τὸν τόπο τοῦ τάφου, γονατίζουν καὶ προσεύχονται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου, ἀπὸ τὴν ἑωθινὴ προσευχὴ μέχρι τὴν δύση τοῦ ἡλίου.  Ὁ ἐμίρης καὶ ὁ ἰμάμης ἐνὸς τεμένους χαιρετώνται. Ὁ κυβερνήτης κλείνει τὴν θύρα τοῦ τάφου, καὶ κάθεται λίγο πιὸ πέρα. Ὅλοι τους μένουν κατ' αὐτὸν τὸν τρόπο, μέχρι τὸ Φῶς, ποὺ εἶναι σὰν λευκὴ φωτιά, νὰ ἐμφανισθεῖ μέσα ἀπὸ τὸν τάφο.  Στὴν συνέχεια, ὁ κυβερνήτης ἀνοίγει τὴν θύρα καὶ μπαίνει μέσα. Κρατᾶ ἕνα κερί, τὸ ὁποῖο ἔχει ἀνάψει ἀπὸ τὴν φωτιὰ αὐτή, στὸ χέρι του..... Τὸ δίνει στὸν ἰμάμη, ὁ ὁποῖος μεταφέρει τὸ κερὶ καὶ ἀνάβει τὰ λυχνάρια μέσα στὸ τέμενος.... Ἡ ἀναφορὰ ἡ σχετικὴ μὲ αὐτὸ γράφεται πρὸς τὸν κυβερνήτη, ἐνημερώνοντας τὸν πὼς φωτιὰ ἐμφανίστηκε τὴν τάδε ὥρα, τῆς τάδε ἡμέρας.  Ἐὰν τὸ Φῶς ἐμφανιστεῖ μέχρι τὴν ἑωθινὴ προσευχή, θεωρεῖται σημάδι πὼς ἡ χρονιὰ θὰ εἶναι καρποφόρα, καὶ χωρὶς ξηρασία. Ἂν ἐμφανιστεῖ τὸ μεσημέρι, εἶναι ἔνδειξη πὼς ἡ χρονιὰ θὰ εἶναι χωρὶς καρπούς. (Σχέτ.: Krachkovskij I. JU. "Blagodatnyj ogon'" po rasskazu al-Biruni i drugikh musul'manskikh pisatelej X-XIII vekov // Khristianskij Vostok. Spb., 1915, T. 111. Vyp. 3. S. 231-232.) (στὰ Ρώσσικα)

Ὁ Abu l-'Abbas Ahmad (ἀπεβίωσε τὸ 947 μ.Χ.) - σύγχρονος πολέμιος τῶν Ἑλλήνων τοῦ 10ου αι. - διηγεῖται πὼς ὁ Μουσουλμάνος κυβερνήτης τῆς Ἱερουσαλὴμ σφραγίζει τὴν πόρτα τοῦ Τάφου ΠΡΙΝ τὴν ἐμφάνιση τῆς φωτιᾶς καί, ὅταν τὸ λευκὸ φῶς τῆς φωτιᾶς ἐμφανιστεῖ μέσα στὸν Τάφο, ξεκλειδώνει τὴν πόρτα του καὶ μπαίνει μέσα στὸν Τάφο καὶ ἀνάβει ἕνα κερὶ ἀπὸ τὴν φωτιὰ αὐτή. (Σχέτ. : Zsolt (EDT) Hunyadi, Jozsef (EDT) Laszlovszky, The Crusades and the Military Orders: Expanding the Frontiers of Medieval Latin Christianity - History - (Οἱ Σταυροφορίες καὶ τὰ Στρατιωτικὰ Τάγματα: Ἐπεκτείνοντας τὰ Σύνορα τῆς Μεσαιωνικῆς Λατινικῆς Χριστιανοσύνης - Ἱστορία),  2002 - 606 σελίδων. Σέλ. 90.)

Ὁ Μητροπολίτης Καισαρείας, Καππαδόκης Ἀρέθας στό μήνυμά του πρὸς τὸν Ἐμίρη τῆς Δαμασκοῦ (ἀρχὲς 10ου αι.) γράφει:  «Κάθε χρόνο μέχρι τώρα, τὴν ἡμέρα τῆς ἁγίας Του Ἀναστάσεως ὁ Πανάγιος καὶ Πολύτιμος Τάφος Του κάνει θαύματα.... (ὄντας ὅλα τὰ φῶτα τῆς Ἱερουσαλὴμ σβηστά, καί)..... μὲ τὴν θύρα (τοῦ Παναγίου Τάφου) σφραγισμένη....καὶ οἱ Χριστιανοὶ νὰ στέκονται τριγύρω του, μέσα στὸν Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως (ἡ Ροτόντα ποὺ στέγαζε τὸ κουβούκλιο), φωνάζοντας «Κύριε Ἐλέησον!», ξαφνικὰ ἐμφανίζεται μία ἀστραπὴ φωτὸς καὶ ἀνάβει τὸ καντῆλι, καὶ στὴν συνέχεια ὅλοι οἱ κάτοικοι τῆς Ἱερουσαλὴμ παίρνουν ἀπὸ τὸ φῶς αὐτὸ καὶ ἀνάβουν τὰ δικά τους τὰ κεριά...» (Σχετ.: Ἐπίσκοπος Αὐξέντιος Φωτικῆς. Τὸ Πασχάλιον Πῦρ στὴν Ἱερουσαλήμ: Μιὰ Μελέτη τῆς Τελετῆς τοῦ Ἁγίου Φωτὸς στὸν Ναὸ τοῦ Παναγίου Τάφου.)

Ὁ Ἄραβας ἰστορικός Masudi (+ 957), χρονολόγησε τὸ Ἅγιο Φῶς. Krachkovsky I. «Holy Fire» (Ἅγιο Φῶς), σύμφωνα μὲ τὴν ἀφήγηση τοῦ al-Biruni καὶ ἄλλων Μουσουλμάνων συγγραφέων τοῦ 10ου - 13ου αι. τῆς Χριστιανικῆς Ἀνατολῆς,. Τόμος 3. Ἔκδοση 3η, 1915, σέλ. 223-224. (στὰ Ρώσσικα)

Ἕνας κληρικὸς τῆς αὐτοκρατορικῆς αὐλῆς τοῦ Κωνσταντίνου Ζ' Πορφυρογέννητου, ὁ Νικήτας, τό 947 μ.Χ. ἔστειλε ἐπιστολὴ στὸν αὐτοκράτορα διηγούμενος τὴν ἀπόπειρα ἑνὸς ἐξοργισμένου ἐμίρη νὰ δώσει τέλος στὴν τελετὴ ἁφῆς τοῦ Ἁγίου Φωτός.... « (Ὁ ἐμίρης) ἀπαίτησε (ἀπὸ τὸν Πατριάρχη), μὲ τὴν ἀπειλὴ ἀπαγόρευσης τοῦ λαϊκοῦ ἑορτασμοῦ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, τὴν καταβολὴ 7000 χρυσῶν νομισμάτων.  Ἡ καταβολὴ αὐτὴ δὲν θὰ γινόταν, ἂν δὲν εἶχαν παραδοθεῖ ἄμεσα ἀπὸ τοὺς γραμματεῖς 2000 χρυσά, μὲ ἐγγύηση γιὰ τὴν καταβολὴ τῶν ὑπολοίπων 5000.  Ὅση ὥρα παρέμενε ὁ Πατριάρχης φρουρούμενος στὸ Πραιτώριο, ὁ Θεὸς τῶν θαυμάτων γέμισε δυὸ ἀπὸ τὰ κανδήλια τῆς τριπλῆς κανδήλας ποὺ κρέμονται στὸν τόπο ποὺ λένε πὼς ἐναποτέθηκε τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὅταν ἔγινε ἡ Ἀποκαθήλωση, γιὰ νὰ τὸ περιποιηθοῦν.  Ὅταν τὰ νέα γιὰ τὸ θαῦμα ἔφτασαν στὸ Πραιτώριο, Χριστιανοὶ καὶ Μουσουλμάνοι ἔτρεξαν, πατεῖς μὲ - πατῶ σέ, στὸν Ναό.  Ὅμως οἱ Μουσουλμάνοι ᾖρθαν γεμάτοι αἱματοβαμμένες σκέψεις καὶ φονικὰ σχέδια, ὁπλισμένοι καὶ ἔτοιμοι νὰ σφάξουν κάθε Χριστιανὸ ποὺ κρατοῦσε ἀναμμένο φανάρι. Σὲ λίγο ἔφτασε ὁ Πατριάρχης, ἀκολουθούμενος ἀπὸ τὸν Κλῆρο, καί, ἔχοντας διαπιστώσει πὼς δὲν εἶχε μέχρι στιγμῆς λάβει χώρα ἡ ἐμφάνιση τῆς ἱερῆς φλόγας, μὲ τὴν βοήθεια τῶν Μουσουλμάνων κανόνισε νὰ σφραγισθεῖ τὸ Ἅγιο Κουβούκλιο, καὶ ἄρχισε νὰ προσεύχεται μαζὶ μὲ τοὺς Χριστιανούς. Γύρω στὴν ἕκτη ὥρα, ἔχοντας προσηλωμένο τὸ βλέμμα του στὸν Πανάγιο Τάφο, εἶδε τὴν ὑπερφυσικὴ ἐμφάνιση τοῦ Φωτός.  Μπῆκε μέσα στὸ Ἅγιο Κουβούκλιο, τοῦ ὁποίου τὴν εἴσοδο τοῦ τὴν ἔδειχνε ἕνας ἄγγελος. Τὴν στιγμὴ ποὺ πῆγε νὰ πάρει ἕνα κερὶ γιὰ νὰ μεταδώσει τὴν οὐράνια φωτιὰ σὲ ὅλους ὅσους ἦταν μέσα στὸν Ναὸ κρατώντας δᾴδες,  δὲν εἶχε προλάβει νὰ βγεῖ ἀπὸ τὸν Τάφο, ὅταν εἶδε τὸν Ναὸ νὰ πλημμυρίζει ξαφνικὰ μὲ ἕνα οὐράνιο φῶς.  Οι πιστοὶ στέκονταν ἀριστερὰ καὶ δεξιά, κάποιοι ἦσαν κοντὰ στὴν θύρα, ἄλλοι κοντὰ στὸν Γολγοθά, ἄλλοι κοντὰ στὴν σταυρόμορφη ἁλυσίδα ποὺ κρέμεται ἀπὸ τὴν ὀροφὴ καὶ τριγύρω ἀπὸ τὴν ὁποία εἶχαν κρεμασμένα τὰ καντήλια τους - ἡ ἁλυσίδα, δηλαδή, ποὺ εἶναι γιὰ νὰ ἀντιπροσωπεύει τὸ κέντρο τοῦ κόσμου καὶ ποὺ εἶναι ἐκεῖ ὡς σημεῖο, ὥστε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νὰ θαυμάζουν τὸ φαινόμενο τῆς θεϊκῆς φωτιᾶς.  Οἱ ἴδιοι οἱ Μουσουλμάνοι γέμισαν μὲ θαυμασμό, ἀφοῦ μέχρι ἐκείνη τὴν στιγμὴ ἡ ἐμφάνιση τοῦ Φωτὸς κατ' ἔτος συνέβαινε μόνο σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ κανδήλια μέσα στὸ Ἅγιο Κουβούκλιο, ἐνῷ τὴν ἡμέρα αὐτή, ὁλόκληρος ὁ Ναὸς εἶχε γεμίσει μὲ φῶς. Ὁ ἐμίρης, ποὺ παρακολουθοῦσε ἀπὸ κάποιο ψηλότερο σημεῖο, ἔγινε μάρτυρας ἑνὸς ἀκόμη μεγαλύτερου θαύματος. Τὸ μεγαλύτερο ἀπὸ τὰ κανδήλια - ποὺ κρεμόταν ἀκριβῶς μπροστὰ του - ἄφησε νὰ χυθεῖ τὸ λάδι καὶ τὸ νερὸ ποὺ περιεῖχε, καὶ ξαφνικὰ γέμισε μὲ τὸ θεϊκὸ πῦρ, παρ' ὅτι δὲν ὑπῆρχε πλέον κανένα φυτίλι μέσα του.» (Σχέτ.: Ἐπίσκοπος Αὐξέντιος Φωτικῆς. Τὸ Πασχάλιον Πῦρ στὴν Ἱερουσαλήμ: Μιὰ Μελέτη τῆς Τελετῆς τοῦ Ἁγίου Φωτὸς στὸν Ναὸ τοῦ Παναγίου Τάφου.)

Ὁ Μουσουλμάνος Αl-Farag ibn Salih ἀπὸ τὴν Βαγδάτη, περὶ τὸν 10ο αι. Ἀναφέρεται ἀπὸ τὸν al-Biruni.

Ὁ Μουσουλμάνος ἱστορικός, ὁ al-Biruni, ἔτος 1000 μ.Χ.: «Οἱ Χριστιανοὶ ἔχουν ἤδη σβύσει τὰ φανάρια τους καὶ τὶς δᾴδες τους ἀπὸ πρίν, καὶ περιμένουν, μέχρι νὰ δοῦν μία καθαρὴ λευκὴ φωτιά, ποὺ κάνει τὸ κανδήλι νὰ ἀνάβει. Μὲ τὴν φωτιὰ αὐτὴ ἀνάβουν τὰ κανδήλια μέσα στὰ τεμένη καὶ τοὺς Ναούς.  Μετὰ γράφεται μία ἀναφορὰ πρὸς τὸν Χαλίφη σχετικὰ μὲ τὴν ὥρα ποὺ κατέβηκε ἡ φωτιά. Ἂν γινόταν ἀμέσως μετὰ τὴν μεσημβρινὴ ὥρα, ἀναμενόταν γόνιμη χρονιά, ἀλλὰ ἂν καθυστεροῦσε μέχρι τὴν ἑσπέρα ἢ ἀργότερα, τότε θὰ ἀναμενόταν ἄγονη χρονιά.  Ἡ ἴδια πηγὴ ἀναφέρει ἐπίσης πὼς κάποιος κυβερνήτης εἶχε φέρει μαζί του ἕνα τεμάχιο χάλκινου σύρματος ἀντὶ φυτιλιοῦ, γιὰ νὰ μὴν μπορέσει νὰ ἀναφλεγεῖ καὶ νὰ φανεῖ ἔτσι πὼς τὸ ὅλο φαινόμενο ἀπέτυχε.  Ὅμως κατέβηκε τὸ πῦρ, καὶ ὁ χαλκὸς πῆρε φωτιά.  Η κάθοδος αὐτῆς τῆς φωτιᾶς ἀπὸ ψηλά, σὲ μιὰ μέρα ποὺ ἐπαναλαμβάνεται μετὰ ἀπὸ συγκεκριμένο χρονικὸ διάστημα, γίνεται ἀφορμὴ νὰ μένουμε ἔκπληκτοι....»  (Σχέτ.:Krachkovsky I. «Holy Fire»(Ἅγιο Φῶς), σύμφωνα μὲ τὴν ἀφήγηση τοῦ al-Biruni καὶ ἄλλων Μουσουλμάνων συγγραφέων τοῦ 10ου - 13ου αι. τῆς Χριστιανικῆς Ἀνατολῆς, Τόμος 3. Ἔκδοση 3η, 1915 (στὰ Ρώσσικα). Χρονολόγιο τοῦ Μουσουλμάνου λόγιου, Al-Biruni (973 - 1048). Al Biruni / In the Garden of Science (Στὸν Κῆπο τῆς Ἐπιστήμης)/ Reklam - Leipzig 1991. Ἀγγλικὴ Μετάφραση.)

Χρονογράφος τῆς ἐκκλησίας τῆς Ρώμης Βaroni, (ἰα' αἰ.) γράφει πὼς Δυτικοὶ Χριστιανοὶ ἐπισκεπτόμενοι τὴν Ἱερουσαλὴμ εἶδαν τὸ θαῦμα, ὅταν τὸ Μεγάλο Σάββατο τὰ κεριὰ κοντὰ στὸ Ἅγιο Κουβούκλιο ἄναψαν μόνα τους. Baroni, (Χρονικά), σελίδα 1304, ὄπισθεν………

 Πηγή: http://www.oodegr.com/oode/asynithista/thavmata/agio_fws1.htm

http://www.holyfire.org/eng/history.htm