Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ

  125πὸ τή Δευτέρα μετὰ τὴν Κυριακή τῆς Τυρινῆς ἀρχίζει ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ καὶ τελειώνει τὴν Παρασκευὴ πρὶν ἀπὸ τὸ Σάββατο τοῦ Λαζάρου. Εἶναι περίοδος αὐστηρῆς νηστείας, ἐκτενῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν καὶ γενικῶς πνευματικῆς περισυλλογῆς καὶ μετάνοιας. Ἀκολουθοῦν τὸ Σάββατο τοῦ Λαζάρου καὶ ἡ Κυριακὴ τῶν Βαΐων, συνδετικὲς ἥμερές τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς μὲ τὴ Μέγ. Ἑβδομάδα. Στὸ τέλος τοῦ Τριωδίου βρίσκεται ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Ἑβδομάδα, ὅπου ἡ Σταύρωση καὶ ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀποτελοῦν τὸ κέντρο τῆς ζωῆς μας καὶ τῆς ὀρθόδοξης πίστης μας.

   Στήν Α' Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, οἱ Ἅγιοι Πατέρες θέσπισαν τὴν 40ήμερη αὐτὴ νηστεία, κατὰ μίμηση τῆς 40ήμερης νηστείας τοῦ Κυρίου στὴν ἔρημο, ὥστε προετοιμασμένοι μὲ προσευχὲς καὶ ἐλεημοσύνες, μὲ νηστεῖες καὶ ἀγρυπνίες, μὲ δάκρυα καὶ ἐξομολόγηση καὶ καθαρὴ συνείδηση, νὰ ἑορτάσουμε τὶς ἅγιες ἥμερες τῶν Παθῶν καὶ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου μας. 

Νηστεύουμε γιὰ τὰ ἰδικὰ μας ἁμαρτήματα, λέει ὁ Ἅγιος Χρυσόστομος καὶ ὄχι γιὰ τὸ Πάσχα ἢ τὴ Σταύρωση τοῦ Κυρίου μας.

Λέγεται ἡ Τεσσαρακοστὴ αὐτὴ «Μεγάλη», διότι: 

α. Εἶναι μεγάλα τὰ γεγονότα στὰ ὅποια ὁδηγούμαστε (Πάθη -Ἀνάσταση). 

β. Ἡ νηστεία τὴν περίοδο αὐτὴ εἶναι αὐστηρὴ καὶ διαφέρει ἀπὸ τὴ νηστεία τῆς Τεσσαρακοστῆς τῶν Χριστουγέννων.  Εἶναι ἀλάδωτη (δὲν τρῶμε λάδι), πλὴν Σαββάτου καὶ Κυριακῆς. Ὅλες τὶς ἄλλες ἡμέρες τρῶμε ξηροφαγία ἢ ἀλάδωτα φαγητά. Ἐννοεῖται ὅτι αὐτὴ τὴ νηστεία τὴν ἐφαρμόζουν οἱ ὑγιεῖς. Ὅσοι ἔχουν προβλήματα ὑγείας, παίρνουν εὐλογία ἀπὸ τὸν Πνευματικό τους καὶ ρυθμίζουν τὸ ζήτημα.

Ἡ νηστεία εἶναι παθοκτόνος καὶ ὄχι σωματοκτόνος.

Ἡ πρώτη ἥμερά της Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς λέγεται «Καθαρὰ Δευτέρα», καθὼς καὶ ὅλη ἡ πρώτη ἑβδομάδα «Καθαρὰ Ἑβδομάς», ἐπειδὴ οἱ πιστοὶ «καθαίρονται διὰ τῆς νηστείας». Ἤδη «Τὸ Στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε...» μποροῦν νὰ εἰσέλθουν στὸν πνευματικὸ ἀγώνα, γιὰ νὰ λάβουν ἀμάραντο «στέφανον παρὰ τοῦ Παμβασιλέως Χριστοῦ ἐν τῇ ἡμέρα τῆς Κρίσεως». 

Οἱ Κυριακές τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς 

    Ἡ Α΄ Κυριακὴ εἶναι ἡ Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἑορτάζουμε τὴν ἀναστήλωση τῶν Εἰκόνων (843μ.Χ) ἀπὸ τὴν Ἁγία Αὐτοκράτειρα Θεοδώρα καὶ τὸν Πατριάρχη Μεθόδιο. Θεσπίστηκε ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Πατέρες γιὰ νὰ στηρίζει τοὺς πιστοὺς στὴν Ὀρθόδοξη πίστη καὶ νὰ τοὺς προστατεύει ἀπὸ τὶς αἱρέσεις. Περισσότερα ἀπὸ 100 χρόνια κράτησε ὁ «πόλεμος» αὐτός, τὸν ὁποῖο σταμάτησε ἡ αὐτοκράτειρα Θεοδώρα καὶ ὁ γιὸς τῆς Μιχαήλ, ἀναστηλώνοντας τὶς εἰκόνες ἐντὸς τῶν Ἱερῶν Ναῶν. Τὴν ἀνάμνηση αὐτῆς τῆς ἀναστηλώσεως, μὲ λιτανεῖες τῶν Εἰκόνων, ἑορτάζουμε τὴν ἥμερα αὐτή, διότι ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι τιμοῦμε καὶ δοξάζουμε τοὺς Ἁγίους, τοὺς Ἀγγέλους καὶ περισσότερο πάντων τὴν Παναγία μας, ἀλλὰ μόνο στὸν Τριαδικὸ Θεὸ προσφέρουμε Λατρεία. Ἄλλο λατρεία καὶ ἄλλο τιμὴ καὶ σεβασμός, ὁ ὁποῖος δὲν ἀπευθύνεται στὴν εἰκόνα, ἀλλὰ «διαβαίνει ἐπὶ τὸ Πρωτότυπον».

    Ἡ Β΄ Κυριακὴ ἔχει ἀφιερωθεῖ στὸν Ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμά, ὑπερασπιστὴ καὶ στύλο τῆς ὀρθόδοξης πίστης κατὰ τὴν περίοδο τῶν λεγομένων «ἡσυχαστικῶν ἐρίδων» τὸ 14ο αἰώνα.

   Ἡ Γ΄ Κυριακὴ εἶναι ἡ Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως. Τὸ νόημα αὐτῆς τῆς Κυριακῆς εἶναι ἐμφανές: Καθὼς βρισκόμαστε στὴ μέση της Μ. Τεσσαρακοστῆς, ἔχουμε ἀρχίσει νὰ κουραζόμαστε ἀπὸ τὴν πνευματικὴ προσπάθεια (νηστεία, προσευχή). Χρειαζόμαστε λοιπὸν βοήθεια καὶ ἐνθάρρυνση, γιὰ νὰ σηκώσουμε τὸν προσωπικό μας σταυρό. Αὐτὴ τὴ βοήθεια παίρνουμε ἀτενίζοντας τὸ Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ, ποὺ ὑψώνεται στὸ μέσο τῶν ναῶν καὶ καλούμαστε νὰ τὸν προσκυνήσουμε.

    Ἡ Δ΄ Κυριακὴ εἶναι ἀφιερωμένη στὸν Ἅγιο Ἰωάννη συγγραφέα τῆς Κλίμακας. Ἡ μνήμη τοῦ ἑορτάζεται καὶ τὴν 30η Μαρτίου, ἀλλὰ ἐπειδὴ ἡ Κλίμαξ τῶν λόγων τοῦ εἶναι προσφιλὲς ἀνάγνωσμα τῶν πιστῶν τὴν περίοδο αὐτή, ἐπαναλαμβάνεται σήμερα.

    Ἡ Ε΄Κυριακή  στὴν ὁσία Μαρία τὴν Αἰγυπτία. Ἡ μνήμη της ἑορτάζεται τὴν 1η Ἀπριλίου, προβάλλεται ὅμως καὶ σήμερα πρὸς διέγερση τῶν ραθύμων καὶ ἁμαρτωλῶν εἰς μετάνοια.

Καθ’ὅλην τήν περίοδο τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς ἡ Ἐκκλησία προσεύχεται:

 

     Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου,

πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας, φιλαρχίας καὶ ἀργολογίας μὴ μοὶ δῶς.

       Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης,

     χάρισαι μοὶ τῷ σῶ δούλω.

            Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαι μοὶ τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμᾶ πταίσματα,

 καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητὸς εἰ,

 εἰς τοὺς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

 

                  (Εὐχὴ Ἁγίου Ἐφραὶμ τοῦ Σύρου)

    Ἡ σημασία τῆς Νηστείας στὸν πνευματικὸ ἀγώνα  ὅπως τὴν τονίζει ὁ Μέγας Βασίλειος, εἶναι πολὺ μεγάλη: 

   «Ἡ νηστεία ἔχει ἡλικία ἴση μὲ τὴν ἀνθρωπότητα, διότι νομοθετήθηκε στὸν Παράδεισο. Ἀπὸ τὸν καρπὸν τοῦ δένδρου... δὲν θὰ φάγετε εἶπε ὁ Θεὸς στοὺς Πρωτοπλάστους. Καὶ ἐπειδὴ δὲν τηρήθηκε ἢ νηστεία αὐτή, ἐκδιωχθήκαμε ἀπὸ τὸν Παράδεισο... Ὁ Μωυσῆς μετὰ ἀπὸ νηστεία ἔλαβε τὶς πλάκες τοῦ Νόμου στὸ Σινά. Ὁ Ἠσαὺ γιὰ λίγο φαγητὸ ἐπώλησε τὰ πρωτοτόκια στὸν Ἰακώβ. Ἡ νηστεία ἔκανε ἀκατανίκητο τὸν Σαμψῶν. 

Ἡ νηστεία γεννᾶ Προφῆτες, κάμνει ἰσχυρότερούς τους ἰσχυρούς, κάμνει σοφούς τους νομοθέτες. Ἡ νηστεία ἁγιάζει τὸν ἀφιερωμένο στὸν Θεὸ καὶ καθιστὰ τὸν Ἱερέα ἱκανὸ νὰ προσφέρει θυσίαν. Ἡ νηστεία ἔσβησε τὴ δύναμη τοῦ πυρός, ἔφραξε στόματα λεόντων, ἀναβιβάζει τὴν προσευχὴ στὸν οὐρανό. Ἡ νηστεία εἶναι πρόοδος τῶν οἴκων, μητέρα τῆς ὑγείας, παιδαγωγὸς τῶν νέων, στολισμὸς τῶν πρεσβυτέρων... 

   Τοῦ νηστεύοντος οἱ ὀφθαλμοὶ εἶναι ἤρεμοι, τὸ βάδισμα σεμνό, τὸ πρόσωπο σοβαρό, οἱ λόγοι τοῦ μετρημένοι, ἡ καρδία τοῦ καθαρά... Ἂν θέλεις νὰ κάνεις ἰσχυρὸ τὸ πνεῦμα σου, χαλιναγώγησε μὲ νηστεία τὴν σάρκα σου... Μὴν νομίσεις ὅτι ἡ νηστεία περιορίζεται στὶς τροφές. Πραγματικὴ νηστεία εἶναι ἡ νηστεία τῶν πέντε αἰσθήσεων. Τί τὸ ὄφελος νὰ νηστεύεις ἀπὸ τροφὲς καὶ νὰ εὑρίσκεσαι σὲ φιλονικίες ἢ διαμάχες μὲ τοὺς δικούς σου, νὰ κατατρώγεις τὸν ἀδελφόν σου μὲ τὴν γλώσσα σου, νὰ βλέπεις ἄσεμνα θεάματα, νὰ ἀκούεις μουσικὴ ἢ πράγματα ποὺ σὲ βλάπτουν καὶ νὰ μεθᾶ ἢ ψυχή σου ὄχι μὲ οἶνο, ἀλλὰ μὲ θυμόν!...».


Εκτύπωση   Email