Τοῦ Ματθαίου Τσιμιτάκη
Ἡ συζήτηση γιὰ τὸ μάθημα τῶν θρησκευτικῶν δὲν ἀπασχολεῖ μόνο τὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ ὅλη τὴν Εὐρώπη. Οἱ ἀπαντήσεις ποὺ ἔχουν δοθεῖ ἕως σήμερα ποικίλλουν πολὺ πέραν τῆς διάκρισης ἀνάμεσα στὴ θρησκειολογικὴ καὶ τὴν κατηχητικὴ θέση ποὺ πόλωσαν τὴ συζήτηση στὴ χώρα μας.
Ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὰ στοιχεῖα τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς καὶ τὴ χαρτογράφηση τοῦ μαθήματος σὲ 29 χῶρες, ποὺ ἔκανε γιὰ λογαριασμό του ἡ θεολόγος ἐκπαιδευτικὸς κ. Ὄλγα Γριζοπούλου, δὲν ὑπάρχει ἑνιαία γραμμὴ γύρω ἀπὸ τὸ θέμα, ἀκόμα καὶ σὲ κοινωνίες οἱ ὁποῖες προσομοιάζουν στὴν ἑλληνική, ὅπως ἡ ἰρλανδικὴ ἢ ἡ ἰταλική. Σὲ 22 ἀπὸ τὶς 29 εὐρωπαϊκὲς χῶρες τὸ μάθημα διδάσκεται μὲ ὁμολογιακὸ (κατηχητικὸ) τρόπο, ἐνῶ μόνον σὲ 7 προτιμᾶται ὁ θρησκειολογικὸς καὶ συγκεκριμένα στὶς: Ἀγγλία, Δανία, Ἐσθονία, Οὐαλλία, Σκωτία, Σλοβενία καὶ Σουηδία.
Τὸ ὁμολογιακὸ μάθημα ἀπευθύνεται καταρχὴν σὲ μέλη τῆς θρησκευτικῆς κοινότητας μὲ σκοπὸ νὰ τοὺς διδάξει τὴν ἀλήθεια τοῦ δόγματος, ὅπως ἡ ἴδια τὸ ἀντιλαμβάνεται, ἐνῶ τὸ θρησκειολογικὸ ἀποτελεῖ οὐδετερόθρησκη ἐπιστημονικὴ προσέγγιση.
Σὲ 14 ἀπὸ τὶς 22 ἐκεῖνες χῶρες ποὺ διδάσκουν τὰ θρησκευτικὰ μὲ ὁμολογιακὸ τρόπο, τὸ δικαίωμα δὲν περιορίζεται σὲ μία θρησκεία, ἀλλὰ παρέχεται σὲ ὅλες τὶς ἐπίσημα ἀναγνωρισμένες θρησκευτικὲς κοινότητες, προκειμένου νὰ διασφαλίζεται ἡ ἰσονομία μεταξύ των πολιτῶν, ὁ σεβασμὸς τῶν ἀτομικῶν τους ἐλευθεριῶν καὶ ἡ οὐδετεροθρησκεία τοῦ κράτους.
Ἔτσι, στὴ Γερμανία τὸ δικαίωμα ἐκχωρεῖται σὲ 5 θρησκευτικὲς κοινότητες, ἐνῶ στὸ γερμανικὸ σχολεῖο μπορεῖ ἀκόμα καὶ νὰ συνυπάρχουν στὸν ἴδιο χῶρο μαθήματα διαφορετικῶν θρησκειῶν. Στὴν Αὐστρία, ἡ ὁποία διαθέτει 13 ὁμολογιακὰ μαθήματα θρησκευτικῶν, οἱ θρησκευτικὲς κοινότητες συνεργάζονται γιὰ τὴ συγγραφὴ τῶν βιβλίων τους μὲ τὸ κράτος, ἀποφεύγοντας τὴν κατήχηση - μὴ θέτοντας ὡς ἐπιδιωκόμενο ἀποτέλεσμα τοῦ μαθήματος τὴν ἐνστάλαξη μιᾶς συγκεκριμένης πίστης στοὺς μαθητὲς (κατήχηση). Στὶς χῶρες αὐτὲς δίνεται ἡ δυνατότητα νὰ γίνεται τὸ μάθημα προαιρετικὰ ἢ τῆς παροχῆς ἐναλλακτικοῦ μαθήματος.
Οἱ ὀκτὼ χῶρες ποὺ προσφέρουν ἀποκλειστικὸ ὁμολογιακὸ μάθημα διαθέτουν ἐπίσημη θρησκεία. Αὐτὲς εἶναι ἡ Ἰρλανδία, ἡ Β. Ἰρλανδία, ἡ Ἰταλία, τὸ Λουξεμβοῦργο, ἡ Μάλτα, ἡ Βουλγαρία, ἡ Ἑλλάδα καὶ ἡ Κύπρος. Μόνο στὴν Ἑλλάδα, τὴν Κύπρο καὶ τὴ Βουλγαρία, ὅμως, ἡ συγγραφὴ τῶν βιβλίων ἀποτελεῖ εὐθύνη τῆς πολιτείας, ἐνῶ στὶς περισσότερες δίνεται ἔμφαση στὴ γνωριμία μὲ ἄλλα δόγματα καὶ τὴν κατανόηση τοῦ «ἄλλου».
Στὴ μελέτη τῆς κ. Γριζοπούλου ἐπισημαίνεται ὅτι εἶναι τὸ ἰδιαίτερο πλαίσιο ποὺ κρίνει τὴ διάρθρωση τοῦ μαθήματος, ὅμως γενικὰ τείνει νὰ ξεπεραστεῖ ἡ ταύτιση ἐθνικῆς καὶ θρησκευτικῆς συνείδησης, ἐνῶ ὑπάρχουν ἀκόμα καὶ μεικτὰ ὁμολογιακὰ μαθήματα διαφορετικῶν θρησκειῶν, μὲ στόχο τὴν κατανόηση τοῦ «ἄλλου», ὅπως γιὰ παράδειγμα στὴ Γερμανία.
