Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ

 

† π. Ἀντωνίου Ἀλεβιζοπούλου   Δρ. Θεολογίας  Δρ. Φιλοσοφίας

Agia Triada H filoxenia tou AbraamΠιστεύουμε σὲ ἕνα Θεό, ποὺ εἶναι τέλειος καὶ ὄχι ἀτε­λής. Ἡ μία θεία οὐσία εἶναι ἁπλὴ καὶ ὄχι συνθέτη. Γι' αὐτὸ καὶ ὅταν λέμε πώς πιστεύουμε σὲ Πατέρα, Υἱὸ καὶ Ἅγιο Πνεῦμα, δέν ἐννοοῦμε τρεῖς θεούς, ἀλλὰ Ἕνα: Μία Οὐσία σὲ τρεῖς Ὑποστάσεις.

Ὁ Πατέρας εἶναι ἡ μοναδικὴ αἰτία καὶ ἡ μοναδικὴ πη­γή, ἀπὸ τὴν ὁποία πηγάζει ἡ θεία ὑπάρξῃ τοῦ Υἱοῦ διὰ τῆς προαιωνίου γεννήσεως, καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διὰ τῆς προαιωνίου ἐκπορεύσεως. Τὰ τρία πρόσωπα τῆς μιᾶς Θεοτη­τας ἀλληλοϋπάρχουν. Αὐτὸ ὅμως δέν σημαίνει πώς συγχεον­ται· «Ἐγὼ ἐν τῷ πατρὶ καὶ ὁ Πατὴρ ἐν ἑμοί» (Ιω. Ιδ' 10-11). Αὐτὸ τὸ «ἐγώ», σὲ ἀντιπαραβολὴ μὲ τὸ «ὁ Πατήρ», δηλώνει πώς πρόκειται γιά δύο πρόσωπα, ὄχι γιά ἕνα. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ δηλώσῃ τοῦ Ἰωάννη: «Ἐν ἀρχῇ ἢν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἢν πρὸς τὸν Θεόν... Οὗτος ἢν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν... Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ιω. α' 1.14).

Ἰδιαίτερο πρόσωπο εἶναι ἐπίσης καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Ἡ λέξῃ «πνεῦμα» ἔχει στή Γραφὴ πολλὲς ἔννοιες· σημαίνει βέβαια καὶ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ (Κριταὶ ια' 29. Ιδ' 6), ἀλλὰ καὶ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ὀνομάζεται δύναμη (Ματθ. κστ' 64). Ὑπάρχουν ἀκόμη ἐδάφια πού διακρίνουν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ἀπὸ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ (Μιx. γ' 8. Πράξ. ι' 38. Ρωμ. ιε' 13. Α' Κορ. β' 4. Β' Κορ. στ' 6-7. α' Θεσ. Α' 5).

Οἱ Θεῖες Ὑποστάσεις διακρίνονται μὲ τὸ διαφορετικὸ τρόπο πού μεταδίδεται σ' Αὐτὲς ἡ κοινὴ Θεία οὐσία ἀπὸ τῇ μία «πηγή» (γεννήσῃ-ἐκπόρευση). Ὅμως γίνεται διάκριση μεταξὺ τῆς προαιωνίας ἐκπόρευσης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ τῆς ἀποστολῆς του γιά χάρη τῆς σωτη­ρίας τοῦ ἀνθρώπου μέσα στήν ἱστορία (θεία οἰκονομία). Ἔ­τσι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο ἐκπορεύεται, δηλαδὴ ἔχει τὴν αἰτία τῆς ἀϊδίου ὑπάρξεώς Του ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ στέλλεται σὲ μᾶς διὰ τοῦ Υἱοῦ, προκειμένου νά τελειώσει τὸ ἔργο τοῦ Υἱοῦ (Ιω. Ιδ' 26. ιε' 26).

Θὰ ἦταν βλάσφημο νά ποῦμε πώς τὸ Ἅγιο Πνεῦμα δέν συνδέεται ἄμεσα μὲ τὸν Πατέρα, τήν μόνη πηγή τῆς Θεότητος. Τὸ ἴδιο ἄτοπο θὰ ἦταν νά ποῦμε πώς μὲ τὴν ἀποστολὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος δέν συμμετέχουν στό ἔργο τῆς σωτηρίας ὁ Πατὴρ καὶ ὁ Υἱός. Ἀντίθετα πιστεύουμε πώς γιά τήν σωτη­ρία τοῦ κόσμου ἀποστέλλεται τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ἐκ τοῦ Πα­τρὸς διὰ τοῦ Υἱοῦ. Ὅπως ἡ δημιουργία ἔγινε ἐκ τοῦ Πατρὸς διὰ τοῦ Υἱοῦ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ἔτσι καὶ ἡ ἀναδημιουργία, δηλαδὴ ἡ σωτηρία τοῦ κόσμου συντελεῖται μὲ τή συμμετοχή καὶ τῶν τριῶν Θείων Προσώπων.